Toen we in de jaren tachtig regelmatig naar Birma reisden, hoorden we die naam voor het eerst. Maar het was onmogelijk er te komen. Ja vroeger, in de koloniale tijden reisden de Britten naar Sandoway en bouwden bungalows langs het strand. Maar nu was er een buitenverblijf van het militaire bewind en dus voor gewone mensen taboe.

Begin 1989 hoorden via een bevriende arts in Rangoon dat het misschien toch mogelijk was om naar Sandoway te gaan. Met een speciale pas was het te regelen. We aarzelden. Was dat wel verstandig? Maar we hadden al besloten om met kerst  weer naar Birma te reizen en na veel heen en weer gefax, kregen we de bevestiging: we konden een week in naar Sandoway.

Met een binnenlandse vlucht vertrokken we heel vroeg in de ochtend van Rangoon Airport naar Sandoway. Overal lagen nog mannen te slapen en zelfs de anders zo strenge militairen bekeken met tegenzin onze papieren. In een oude Fokker Friendship kwamen we aan op een hobbelig grasveldje. Aan de rand van dit ‘vliegveldje’ woonden mensen in kleine hutjes, de koeien waren net voor onze aankomst van de landingsbaan gehaald.

Een vrachtautootje bracht ons naar het ‘hotel’, een serie barakken aan het strand met zowaar een paar huisjes met brede veranda’s onder de palmen. Er woonden alleen officiële gasten van de regering, zoals de Tsjechische ambassadeur, die gekluisterd zat aan zijn wereldontvanger om de gebeurtenissen  in Oost-Europa te volgen. En wij dus, die rare Hollanders.

We beleefden er een heerlijke week. De mooiste lege stranden die je je maar kunt bedenken; de aardigste, gastvrije mensen in de dorpjes in het binnenland. Een frisse bries op het heetste moment van de dag en zachtkoele avonden. We leenden fietsen van het hotelpersoneel en peddeleden via de binnenwegen door de idyllische omgeving.

We spraken met studenten over de moeilijke binnenlandse politiek, de hang naar vrijheid en de strenge maatregelen van de regering. Dat ze met ons durfden te praten gaf hoop dat er eens iets zou veranderen.

Inmiddels is het veel makkelijker om naar Sandoway te reizen. Er is een reeks ‘Beach resorts’ gebouwd. Zelfs de naam bestaat allen nog maar in de herinnering, want het heet er nu Ngapali. De politieke omstandigheden in Birma zijn iets beter geworden, maar de vrijheid waar de studenten in ’89 van droomden is nog steeds niet bereikt.

Sandoway ligt aan de Golf van Bengalen, ten zuiden van Cox Bazar (Bangladesh).

Maandag overleed F. Springer. Schrijver van een klein oeuvre met als onbetwist hoogtepunt de roman Bougainville uit 1981. Dit dunne boekje wordt nog altijd onderschat. Het is zo kunstig opgebouwd en bevat zoveel prachtige personages. In de 125 pagina’s gaat het van Bangladesh via Malang op Java, Rotterdam en Den Haag naar New York. En als altijd is Springer vol ironie en neemt hij met name de Nederlandse Buitenlandse Dienst niet erg serieus. Springer (pseudoniem van Carel Jan Schneider) was jarenlang diplomaat.
De held uit het boek, Tomie Vaulant, is een melancholicus.“Als ik wil wegvluchten uit de rotzooi van alle dag, noem ik de namen zachtjes op. Cape Farewell in Nieuw Zeeland, Alice Springs in Australië, Mandalay in Burma, Bougainville in de Stille Zuidzee, ach Bougaiville, Cox Bazaar aan de golf van Bengalen.” “Ga je mee? Vroeg hij ernstig. “Ik kan niet weg”, zei ik. Het klonk een beetje te gewichtig.

Hij is nooit in Sandoway geweest.