Straten en pleinen zijn vaak vernoemd naar bekende personen die inmiddels alweer zijn vergeten. Want wie weet nu nog wie die Dapper van de Dapperstraat was? Een van mijn studenten opperde dat de straat misschien wel was genoemd naar het gedicht van J.C. Bloem, Domweg gelukkig in de Dapperstraat. Een mooi voorbeeld van een cirkelredenering.

Rond 1875 kende de Amsterdamse stadsbestuurders zijn naam nog wel, want toen begon de bouw van de Dapperbuurt, een paar brede straten met daarnaast heel veel arbeiderswoningen in Amsterdam-Oost; op de Dapperstraat is de bekende Dappermarkt. De straten werden vernoemd naar Nederlandse en buitenlandse geleerden uit de 17e en 18e eeuw die op de een of andere manier iets te maken hadden met Amsterdam. We kennen nog Linnaeus, de Zweedse bioloog die zo goed kon ordenen.

Zicht op Benin

Olfert Dapper (Olfert, mooie naam trouwens, er zijn er volgens de voornamenbank 41 van in Nederland en Vlaanderen) was van huis uit medicus, maar hij heeft vooral bekendheid gekregen door zijn beschrijvingen van verre streken. Hij maakte eigenlijk ‘coffee table books’ avant la lettre. In die tijd, ver voor National Geographic, konden welgestelde dames en heren hun bezoek imponeren door de boeken van Dapper te presenteren. Het waren beschrijvingen van Azië, Afrika en het Midden-Oosten,  zoals Naukeurige beschrijvinge der Afrikaensche Eylanden uit 1666, rijk geïllustreerd. Veel schreef hij ook over ‘Sina’, hoewel hij er nooit was geweest. Hij baseerde zich op reisbeschrijvingen en prenten van anderen, maar wist dat alles mooi samen te voegen in prachtboeken, die voor veel geld over de toonbank gingen. Hij bracht de toen pas ontdekte verre werelden bij de Amsterdammers thuis.

W.F. Hermans kende hem ook, misschien wel van het kleine museum in Parijs (Rue de Valérie) dat naar Dapper is vernoemd, gewijd aan Afrika.  Hermans schreef in 1973 de ‘groteske’ roman Het Evangelie van O. Dapper Dapper een roman die nooit meer wordt gelezen.

De boeken van Dapper zijn soms nog antiquarisch verkrijgbaar, maar ze zijn erg kostbaar. Zijn Naukeurige beschryving van gantsch Syrie etc uit 1677 kost tussen de 800 en 5000 euro.

DE DAPPERSTRAAT

Natuur is voor tevredenen of legen. 
En dan: wat is natuur nog in dit land? 
Een stukje bos, ter grootte van een krant, 
Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, 
De’ in kaden vastgeklonken waterkant, 
De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand 
Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

Alles is veel voor wie niet veel verwacht. 
Het leven houdt zijn wonderen verborgen 
Tot het ze, opeens, toont in hun hogen staat.

Dit heb ik bij mijzelven overdacht, 
Verregend, op een miezerigen morgen, 
Domweg gelukkig, in de Dapperstraat.

J. C. BLOEM (1887-1966)