Je kan aan veel zaken trekken, maar aan een fles? Toch kennen veel mensen het begrip flessentrekker nog wel, een bedrieger, een zwendelaar, een oplichter. Antoinette Hertsenberg zal het woord niet snel gebruiken in haar programma Opgelicht, maar in de rechtbank gebruiken officieren van justitie het nog regelmatig ten overstaan van een verdachte die de juridische taal van de magistraat toch al niet begrijpt.

Ook nu weer biedt etymologiebank.nl uitkomst.
Het woord flessentrekker heeft betrekking op een bepaald soort oplichting: diensten gebruiken zonder en voor te betalen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een hotelovernachting, een maaltijd in een restaurant, het tanken van benzine. Op zich niet strafbaar, want, zo redeneert de wetgever, het kan zijn dat je pasje niet werkt of dat je er opeens achter komt dat je geen contant geld bij je hebt. Als je snel naar huis gaat om alles in orde te maken, ben je niet in overtreding. Wel als het je vooropgezette bedoeling was om nooit te betalen. Dat valt alleen lastig te bewijzen, zodat veel flessentrekkers er zonder strafvervolging vanaf komen.

Maar die flessen, hoe zit het daarmee? Het komt, zegt de etymologiebank, uit het Vlaams: “iemand op flessen of stoopkens (aarden kruiken) trekken”, iemand voor de gek houden. Oorspronkelijk ging het om bier of wijn uit een vat: het laatste restje was vaak van mindere kwaliteit, dat werd in flessen of kruiken gedaan, aangevuld met suiker of gerst om nog enigszins drinkbaar te zijn. De koper had dan niet in de gaten dat het om de mindere kwaliteit ging en betaalde het volle pond.

We kennen ook nog steds het werkwoord ‘flessen’: iemand voor de gek houden, iemand oplichten.