Ongemerkt leren we als klein kind onze moedertaal. Dat gaat helemaal vanzelf, als er maar voldoende aanbod is. We leren de grammaticale regels, de woorden en hun betekenis. De een wat beter dan de ander.

Ongemerkt beschikken we inderdaad over een grote schat: een reservoir aan woorden en uitdrukkingen, zonder dat we rijtjes hoefden te leren. Goed onderwijs doet de rest.
Iedereen die op latere leeftijd een tweede of derde taal leert, weet hoe lastig is om al die nieuwe woorden, hun uitspraak, de juiste klemtoon, de precieze betekenis, de verbuigen onder de knie te krijgen. Er komt zoveel bij kijken.

Af en toe geef ik Nederlands aan cursisten die hier al heel lang wonen, maar het Nederlands niet als moedertaal hadden. Ze hebben de taal opgepikt door goed te luisteren, door cursussen te volgen en boeken aan te schaffen. Het is vaak frustrerend om te merken dat ondanks al hun inspanningen het nooit volmaakt zal zijn. Je blijft horen dat ze Nederlands niet als  kind geleerd hebben, ze blijven fouten maken in de zinsbouw, het gebruik van de voorzetsels, inderdaad een van de lastigste dingen omdat er geen regels voor zijn.

Waar ik regelmatig tegenaan loop is hun beperkte woordenschat. En dat geldt niet alleen voor deze specifieke cursisten, mar ok voor veel autochtone studenten in het HBO. Het lezen van een pittig krantenartikel lukt gewoon niet omdat ze belangrijke begrippen niet kennen. De nuances ontgaan hen omdat ze wel een vaag vermoeden hebben van de betekenis, maar niet exact kunnen aangeven wat de schrijver bedoelt.

Voor gevorderden zijn er geen methodes om systematisch te werken aan het uitbreiden van hun vocabulaire. ‘Veel lezen’, wordt dan altijd gezegd door collega’s die het probleem herkennen. Maar lezen alleen helpt niet. De cursist moet heel actief zijn. De woorden die zij/hij niet kent opschrijven en opzoeken. En herhalen. Kortom: de student moet zich inspannen en dat is vaak erg veel gevraagd.