Anne-Marie tijdens haar huwelijk Athene 1964, net 18 jaar

Dat Kate Middleton (pardon, prinses Catherine) op het terras topless aan het zonnen was, heeft in adellijke kringen ongetwijfeld wenkbrauwen doen fronzen. Zoiets doe je toch niet. In de betere kringen wist men toch altijd hoe het hoorde. En het sprak vanzelf dat je iemand trouwde uit je eigen kring, ebenbürtig heet dat zo mooi in het Duits,  zodat je er zeker van kan zijn dat de stand werd opgehouden.

Vorstelijke telgen werden gewoonlijk uitgehuwelijkt, liefst aan prinsen of prinsessen uit een regerend vorstenhuis. De laatste prinses die op deze manier werd uitgehuwelijkt was de arme prinses Anne-Marie van Denemarken die toen ze 17 was gekoppeld werd aan kroonprins Constantijn van Griekenland. Het huwelijk houdt toch nog steeds stand. Ze was slechts drie jaar koningin der Hellenen, de monarchie werd in Griekenland in 1973 definitief afgeschaft.

Tegenwoordig trouwen prinsen en prinsessen met brave burgermannen en vrouwen. Het is een uitzondering al er iemand van adel bij is. Niemand die zich daar nog druk over maakt, al klinkt prinses Anita nog wat onwennig.

Tot het midden van de vorige eeuw was dat dus anders. Leden van de hoge adel hadden de plicht te trouwen met hun gelijken. Toch was de praktijk weerbarstig en keer op keer kwam het voor dat ook vorsten, aartshertogen en prinsen een verbinding aangingen met iemand van een lagere rang. En ook een gravin was al iemand van een lagere rang, een freule of een actrice al helemaal! Voor koning Willem III was het ondenkbaar dat zijn oudste zoon kroonpins Willem (1840-1879) in het huwelijk zou treden met zijn geliefde, Mathilde gravin van Limburg-Stirum. Na de afkeuring  van zijn trouwplannen verdween kroonprins Willem naar Parijs en het is nooit meer goed gekomen met hem.

Vooral in de Duitse en Oostenrijkse adellijke kringen bestonden strenge regels; zo’n verbinding  beneden je stand werd een morganatische huwelijk genoemd. Als er al formeel getrouwd werd,  kreeg de vrouw in kwestie nooit de titel van haar man, konden vrouw en eventuele kinderen geen aanspraak maken op de erfopvolging en waren ze vaak ook uitgesloten van de erfenis. In veel gevallen kreeg de morganatische echtgenote nog wel een mooie fantasietitel die ook overging op de kinderen.

Een mooi voorbeeld van zo’n morganatisch huwelijk is het huwelijk van prins Albrecht van Pruisen (1809-1879), die we in Nederland ook kennen omdat hij eerst gehuwd was met de ongelukkige prinses Marianne, de dochter van koning Willem I. Het huwelijk strandde na 14 jaar, Marianne kreeg een relatie met haar koetsier Johannes van Rossum van wie ze wel een zoon kreeg maar met wie ze nooit is getrouwd. Na de officiële scheiding trouwde prins Albrecht wel met zijn geliefde, Rosalie von Rauch, de dochter van een generaal. Zij kreeg de titel  gravin von Hohenau. Het paar werd verbannen uit de hofkringen en ging in Dresden wonen.

Veel opzien baarde het huwelijk dat de oude koning Willem I na zijn abdicatie in 1840 aanging. Na de afscheiding van België en talloze conflicten met zijn oudste zoon, trok hij zich terug om te kunnen trouwen met gravin Henriette d’Oultermont de Wégimont. Niet alleen het feit dat ze beneden zijn stand was, was een steen des aanstonds, ze was ook nog eens Belgisch én katholiek. Het paar vertrok uit Nederland, ging in Berlijn wonen en ze zijn niet eens samen begraven.

prinses Armgard, de moeder van prins Bernhard

Ook prins Bernhard stamde uit een morganatisch huwelijk, een feit dat bij zijn verloving met Juliana niet aan de grote klok werd gehangen. Zijn vader was prins zur Lippe-Biesterfeld, zijn moeder, Armgard von Sierstorpff-Cramm, slechts een gewone freule . Maar de familie zur Lippe deed er niet erg moeilijk over, Armgard kreeg  in 1916 de titel Prinses zur Lippe-Biesterfeld, wel waren haar twee zoons uitgesloten van de erfopvolging in  het piepkleine vorstendom.

Niemand maakt zich nog druk over omhoog of omlaag trouwen. Als ze maar gelukkig zijn, luidt nu het adagium. En zo is het ook, al zal hier en daar nog wel eens met een zekere weemoed gedacht worden aan de tijden dat prinsessen niet topless op het terras zaten.