neef Robertus Nurks, tekening Jo Spier

“Nederland moet af van zijn nurks imago”, aldus Ben Bot, voormalig minister van Buitenlandse Zaken. “Welk imago?”, vraagt de jonge ambtenaar op BZ. Van Robertus Nurks heeft hij nog nooit gehoord, hij hoefde voor zijn lijst slechts 15 boeken te lezen van nà 1945 en dat was al lastig genoeg in een tijd zonder uittreksels op internet.

Anders dan veel belezen mensen denken, is het woord nurks veel ouder dan de Camera Obscura van Nicolaas Beets uit 1839. Het woord kwam al voor in de 16e eeuw en betekent zoiets als ‘knorrig’,  ‘nors’, ‘tegendraads’. Je kan zeggen: “Doe niet zo nurks”, maar ook “Hij is een echte nurks” (vrouwen blijken het nooit te zijn).

Nicolaas Beets heft een prachtige portret geschetst van een nurks in de Camera Obscura die hij meteen ook de naam Nurks gaf. In de vertelling ‘Een onaangenaam mensch in de Haarlemmerhout’ schildert hij neef Robertus Nurks af als een onhandelbaar sujet die zich horkerig gedraagt en steeds de verkeerde dingen zegt. Hij dringt zich aan Hildebrand op, die zich geen raad weet met die rare neef op een mooie dag in de Hout; met veel moeite kan hij zich van hem losmaken.

Mark en Diederik: Gedraag je nooit nurks!