Mijn vriend verbleef voor zijn werk twee weken in Ghana. Een aantal dagen bracht hij door in de wijk Christian Village, ver buiten het centrum van Accra. Hij logeerde er in het kleine huisje van een vriend van ons, Apenyor.
Hij maakt de foto’s en schreef als gastredacteur speciaal voor Kalfjes het volgende verslag. 

‘Christian Village’ is een van de vele wijken van Ghana’s uitgestrekte hoofdstad Accra die met alle voorsteden mee 9 miljoen inwoners telt. Christian Village is eigenlijk een sloppenwijk midden in groot-Accra en dankt zijn naam niet aan de grote mate van religiositeit van de bewoners, maar aan Monseigneur Christian Adangbe uit Togo aan wie de lokale chief in de jaren ’30 een stuk grond schonk. Christian Adangwe  bracht zijn volk, de Ewe, mee. Voor de Ewe is Togo slechts een aanduiding van de richting waarvan zij vandaan komen.
De Afrikaanse volkeren trekken zich nog steeds niet al te veel aan van het idee van van de landsgrenzen, die z’n bizarre oorsprong vonden tijdens de conferentie van Berlijn in 1885, waarbij 15 toenmalige Europese mogendheden Afrika onder elkaar ‘verdeelden’.

Buiten lesgeven in het dorpsschooltje van CV

Nieuwkomers
Christian Village telt zo’n 3000 zielen, waarbij zich de laatste jaren ook kansarme Nigerianen hebben aangesloten, die het heftige leven in eigen hun land ontvluchten. Dit zéér tegen de zin in van de Ewe, die de Nigerianen zien als ruziemakers, kinderverkrachters en internetfraudeurs. Ik heb de laatste paar weken inderdaad verscheidende vechtpartijen tussen en met Nigerianen meegemaakt. En inderdaad lijken de Nigerianen in andere Afrikaanse landen niet te lijden onder een sterk maatschappelijk normbesef. Het is triest om altijd maar van iedereen te horen te krijgen dat de meeste Nigerianen niet willen deugen. En ja, hun levensmotto Every one and everything has a price lijkt van alles een onderhandelingszaak te maken. Tegelijkertijd kent Nigeria, buiten Zuid-Afrika, de beste schrijvers en kunstenaars van Afrika.

40 tot 50 leerlingen in een klas is heel gewoon

Armoede
Het merendeel van de bewoners van Christian Village is ontzettend arm en velen, vooral vrouwen, kunnen niet lezen of schrijven. Ook hier geldt dus het oude adagium Eens arm; altijd arm.  Het lager onderwijs en het voortgezet onderwijs zijn niet gratis, het kost zo’n 150 tot 300 euro per jaar, wat veel ouders gewoon niet kunnen betalen. Slimme jongens zoeken een Master (elektricien, timmerman, kleermaker) bij wie ze min of meer gratis in dienst zijn en na vijf jaar zelf Master kunnen worden. De vrouwen houden zich bezig met de kinderen, kleren wassen, eten voorbereiden en koken, de ouderen dames drijven een van de vele sari-sari stores.
Christian Village zit dus vol met fantastische automonteurs, metselaars, elektriciens, nagelknippers, timmerlui, kappers en … golfers, waarvan sommigen professioneel Dat neemt niet weg dat er jongens zijn die hun laatste duiten opmaken in de Getto of de Joint Place, zoals ze dat noemen.  Een soort coffeeshop waar stevig geblowd wordt. Je moet daarbij denken aan een kleine open ruimte tussen de huizen in, met een paar krakkemikkige stoelen en banken en allerlei afval op de grond. Roken van marihuana is streng verboden in Ghana en eens in de zoveel tijd zijn er dan rituele politie-invallen in de Getto.

Super caddy’s
Ik zei het al: Tamelijk ongewoon is dat een flink aantal mannen in Christian Village  uitstekend kunnen golfen en zelfs meespelen als profgolfer in tournaments.  Want grenzend aan Christian Village ligt Accra’s Achimota’s Golf Course. Een groter contrast tussen het clubhuis van de Golfclub en het ‘Getto’ van Christian Village is nauwelijks denkbaar. Ook Apenyor’s eigenlijke vak is  caddying. Net als zo’n 100 andere jongemannen uit Christian Village die hun inkomen proberen te halen uit dit nederige, maar eervolle vak.  Sinds zijn 12^de was Apenyor te vinden op het golfterrein, waar hij eerst een paar jaar het zand rond de holes moest aanvegen en moest vrijmaken van voetstappen. Langzamerhand leerde hij de fijne kneepjes van het caddyvak en ook en passant het golfspel zelf. Een jaarlijks groot evenement is het tournament van de caddy’s waarbij blijkt hoe veel beter de caddy’s spelen dan de meesten van hun heren.

Chrisitian Village bij avond, zonder stroomuitval

Zelfbestuur
CV kent een soort zelfbestuur. De buurt krijgt elektriciteit – valt de helft van de tijd uit – en water – niet van vrijdagochtend t/m zondagavond – van de gemeente. Als er ernstige conflicten zijn waarbij geweld te pas komt, wordt politiehulp van buiten ingeroepen. Maar het maatschappelijke en culturele leven in CV wordt bestuurd door een chief met zijn  assembly men. Helaas is de goede man al jaren incapabel vanwege een zware hersenbloeding en hij laat zich nooit meer zien. De vooruitgang in CV lijkt door bestuurlijke apathie helaas tot stilstand gekomen. De bewoners hebben moeite om in opstand te komen tegen het bestuurlijke wanbeheer. Want de Ewe scoren hoog op de ‘mate van acceptatie van machtsafstand’ (vrij naar één van de 5 cultuurdimensies van Nederlandse psycholoog-bedrijfseconoom Geert Hofstede).

Africa Light
Het is verdrietig om te zien dat wijken zoals Christian Village niet profiteren van de take-off die ook Ghana aan het doormaken is.  De middenklasse (nog relatief klein en vooral stedelijk) breekt eindelijk door. Er komen restaurantjes, Ghanese varianten van fast food ketens. Er wordt enorm gebouwd. Grotere kantoorgebouwen, veel (privé)woningbouw, waarvan dikwijls de voortgang stokt omdat er onvoldoende geld is om het huis af te maken. Dat verfraait het aanzicht Accra helaas niet. Het percentage gewone middenklasse auto’s ten opzichte van de SUV’s verandert.  Het aantal ATM machines neem toe en ik kan nu ook met Mastercard pinnen. Ghana noemt zichzelf  Gateway to W. Africa. Nette internationale bedrijven die het zich kunnen veroorloven om uit Nigeria weg te blijven, investeren graag in Ghana, waar het leven voor expats rustiger en aangenamer is. Ghana is ‘Africa Light’.

Onderwijs
Apenyor kon zijn Junior en Senior High school niet afmaken omdat de spaarpot voor het schoolgeld een jaar of wat geleden geheel is opgegaan aan een gecompliceerde liesbreuk-operatie en de noodzakelijke medicijnen van zijn vader. In diezelfde tijd bracht de dood van zijn moeder het verplichte begrafenis ’feest’ enorm hoge kosten met zich mee. Er zijn meestal nul reserves bij de meeste families en het gebeurt maar al te vaak dat een calamiteit (dood van een  familielid, ernstige ziekte met een ziekenhuis opname) al het spaargeld, dikwijks bedoeld voor scholing, geheel laat verdampen. Zo ook bij Apenyor.

Om de kans van slagen voor het toelatingsexamen te verhogen, heeft hij een paar maanden geleden bijles genomen van een leraar ‘Sir’ Wills van de junior highschool. De  gezinsarmoede is dikwijls zo intens dat de gezinnen naast het betalen van een klein beetje schoolgeld geen schoolboeken  kunnen kopen. Soms worden schoolboeken gedeeld tussen 2 of 3 kinderen. Regel is dat als je als leerling geen schoolboeken hebt, je niet aan onderwijs kan deelnemen.
De docenten doen zeer hun best om ook ouders bij school te betrekken, maar de helft van de kinderen wordt aan hun lot overgelaten. De schooluitval is enorm. De docenten proberen ouders onophoudelijk uit te leggen dat het volgen van onderwijs een eerste voorwaarde is om te ontsnappen uit de vicieuze armoedecirkel. Maar de meeste ouders kunnen ook niet lezen en schrijven. Deze intensieve campagne naar de ouders (eigenlijk moet ik zeggen de moeders, heel soms de vader of  allebei) heeft in ieder geval opgeleverd dat er minder uitval is, dat er nu meer kinderen naar school gaan. Grappig is te zien dat er stevige leeftijdsverschillen zijn in de klassen.

Doodgaan in Ghana
Familierelaties zijn belangrijk, maar voor ons ingewikkeld omdat de vader en moeder zelden getrouwd zijn en soms wel en dan weer niet samen wonen. Vaders die een baan hebben kunnen er meerdere vrouwen op nahouden, en ook de schoonouders wonen op de compounds van hun de familie.
Iedere week overlijdt er wel iemand en steeds blijkt de overledene ergens wel een familielid te zijn. Apenyor doet altijd enorm z’n best om me uit te leggen wie wie is. Doodgaan is een kostbare zaak in Afrika. De begrafenis moet vooral uitbundig gevierd worden. Hoe meer mensen, hoe meer eten, hoe langer het dansen, hoe geliefder de gestorvene. Helaas levert dit ook weer een enorme aanslag op beurs. Iedere week gaat er iemand dood in het compacte CV, dus is er iedere zaterdag feest.

PETER KERSTEN