Ja, in Doorn staat het Maarten Maartenshuis. Dat wist ik, maar wie Maarten Maartens was? Nooit gehoord of gelezen dat hij rond 1890 in Engeland, Duitsland en in de Verenigde Staten een beroemde schrijver was. Maarten schreef in het Engels de taal die hij als kind leerde toen hij daar een aantal jaren met zijn ouders woonde.
Eigenlijk heette hij Joost Schwarz, later Joost van der Poorten Schwarz. Zijn vader was een Duits/Poolse Jood die over gegaan was op het Christendom en predikant werd. Hij was getrouwd met een meisje Van Vollenhoven, toen al een echt patriciërsgeslacht; in 1858 werd Joost geboren.
Hij studeerde rechten in Utrecht, maakte reizen naar Algerije en Italië, woonde in Bonn, in Frankrijk en Engeland. Hij kreeg volop kans een start te maken in het zakenleven, maar hij ging schrijven, in het Engels. Hij begon met gedichten die welwillend maar niet enthousiast werden besproken door de critici. Daarna ging hij over op proza en dat lag hem meer. Zo schreef hij de eerste detective die door een Nederlander (in het Engels!) werd geschreven (The Black-Box Murder, 1889) en de roman The Sin of Joost Avelingh onder het pseudoniem Maarten Maartens. Dat bracht hem roem en erkenning, maar zelf zag hij het schrijven toch meer als een liefhebberij. Zijn beste roman vond hij zelf God’s Fool (1892), een eindeloos lang boek waarin ook een moord centraal staat, maar geen detective. Dit boek werd wel in het Nederlands vertaald: Gods gunsteling, maar het kreeg weinig aandacht.
In Nederland bleef hij onbekend, hoewel hij al jaren in Nederland woonde; hij kreeg in het buitenland eredoctoraten, zijn verzameld werk werd uitgegeven in het Engels en in het Duits, werd toegejuicht in Amerika. Een keer schrijft hij dan nog verzen in het Nederlands, onder weer een ander pseudoniem: Johan van den Heuvel, en zie: Israel Querido spreekt er lovende woorden over.
Maarten Maartenshuis -Doorn
Voor zijn vrouw (zijn nichtje Ada van Vollenhoven) bouwt hij in Doorn het Maarten Maartenshuis, nu een conferentieoord. In 1915 sterft hij daar; zijn werkkamer is er nog altijd te bewonderen.
Meer over Maarten Maartens in Rik Zaal: Nooit van gehoord. Twaalf stiefkinderen van de Nederlandse beschaving. Amsterdam 1974.
Zie ook de website van het Maarten Maartenshuis http://www.maartenmaartens.nl
Kalfjes 
Inderdaad: nooit van gehoord, althans van zijn boeken. Het Maarten Maartenshuis ken ik uit mijn jeugd in Doorn, maar ik heb me nooit afgevraagd wie Maarten Maartens dan wel was. Interessante post!
LikeLike
Waarom al die pseudo’s vraag ik me af. Ik zal die verzen eens opzoeken…
LikeLike
Tot in de jaren vijftig was een pseudoniem bijna een verplichting. De kunstenaar werd afgesplitst van de dagelijkse werkman/vrouw.
LikeLike
Via via ben ik op dit interessante artikel gestoten. Joost van der Poorten Schwartz was een oud oom van mij. Hij was een broer van mijn grootvader John Schwartz, directeur van Van Vollenhoven’s Bier (“De Gekroonnde Valk”) aan de Hoogte Kadijk in Amsterdam. Hij was in Nederland niet bekend omdat men geen Engelse boeken las. Bovendien waren zijn schrijver collegas nogal kritisch omdat hij goed zijn geld verdiende met zijn boeken. Ik ben in mijn jeugd vele malen op het Maarten Maartens huis geweest en voordat ik naar het buitenland ging heb ook nog eenh blauwe maandag in het MM bestuur gezeten..
We hopen MM te herdenken in mid 2015, n.a.v. zijn dood in 1915 en er nationale interesse voor te kweken. Nogmaals dank voor dit goede artikel.
John Schwartz
1310 Juliana Place Alexandria USA 22304.
Blog “Enchanté!” at: http://johnschwartzauthor.com
LikeLike
Op 26 september 2015 vindt op Landgoed Zonheuvel in Doorn een symposium over het gedachtegoed en de literaire nalatenschap van Maarten Maartens plaats. Belangstellenden zijn van harte welkom! Meer informatie: http://www.maartenmaartens.nl.
Gizella Komondy (pr & communicatie herdenking Maarten Maartens)
LikeLike