Tekens van Mars, genoteerd door Hélène Smith 22 aug. 1897

Wartaal, geen touw aan vast te knopen. Soms presenteren studenten teksten die je tot wanhoop drijven. Maar het is op de een of andere manier wel Nederlands, alleen de interne logica is zoek. Anders is dat bij mensen die in uitzinnig situaties onzin uit kramen, ze gaan ijlen, of spreken in tongen. Dat laatste maakte ik als student mee toen wij als gast een aantal diensten van de Pinkstergemeente bijwoonden. Aangemoedigd door de gemeenteleden stond een vrouw naast de voorganger vreemde klanken uit te stoten, haar handen ten hemel geheven, het snot liep uit haar neus. Verbijsterd keken we toe: wat was hier aan de hand?

Toch wordt het spreken in tongen – de ‘christelijke glossolalie’ – al beschreven in het Nieuwe Testament, het uitstorten van de Heilige Geest met Pinksteren ging gepaard met het spreken in tongen, een teken van een hoge geestelijke staat, het uitverkoren zijn. Nou heb ik die Heilige Geest ook nooit goed begrepen, het uitroepen van die vreemde woordstromen wekte alleen maar bevreemding op. Verwarrend vond ik ook de benaming omdat er volgens de Bijbel boven de apostelen ‘tongen van vuur’ verschenen en zij dus ook in ‘tongen spraken’ – twee soorten tongen dus?

In christelijke kringen zijn er grote voorstanders maar ook felle tegenstanders van dit speken in tongen. In mijn brave, nuchtere hervormde kerk moest men er niets van hebben.

Taalgeleerden hebben geprobeerd de taal van de glossolalie te analyseren op basis van uitingen van ‘tongensprekers’ van christelijke huize uit zeer verschillende werelddelen, maar ook bij mensen van andere religies waarbij dit verschijnsel zich ook voordoet. De eigen taal vormt altijd de basis van de klanken die mensen voortbrengen, zo ontdekten ze. De sprekers in tongen gebruiken klinkers en medeklinkers uit hun eigen taal, maar ze vormen er niet bestaande combinaties mee. Wel houden ze het ritme, de intonatie en de zinslengte aan van hun eigen taal, maar de worden die zij vormen zijn niet bestaand en er valt geen enkel verband te ontdekken in hun onderlinge relatie.

Sommige gelovigen menen dat het gaat om een nog onbekende taal uit een ander leven, er zijn zelfs spiritisten geweest, zoals Hélène Smith, die zeker wisten dat het ging om de taal van Mars.

Het laatste woord is er nog lang niet over gezegd; het is een mooi gebeid waarin religie, psychiatrie, linguïstiek en neurologie mooi kunnen samenwerken.