Paleis van de maharadjah van Cooch Behar                     (West-Bengalen, India)

‘Ons’ Baarle-Nassau / Baarle-Hertog is wat betreft enclaves en exclaves een complex geheel. Binnen de tweeëntwintig exclaves die op Nederlands grondgebied een onderdeel zijn van de Belgische gemeente Baarle-Hertog , liggen weer zeven Nederlandse enclaves van de Nederlandse gemeente Baarle-Nassau. Er is al eeuwenlang geprobeerd om tot uitwisseling van land te komen, er lag een prachtig plan: Baarle-Hertog en Baarle-Nassau zouden samengevoegd worden tot één Nederlandse gemeente en Nederland zou als tegenprestatie vreemde uitstulpsels aan de grens bij Caslteré en Ulicoten aan België afstaan, maar keer op keer zijn afspraken niet nagekomen, is de grenscorrectie geblokkeerd.  

Maar het kan veel erger. In het verre noordoosten van India, op de grens van de deelstaat West-Bengalen en Bangladesh, bij de stad Cooch Behar, bevinden zich maar liefst 198 enclaves en exclaves, van redelijk groot 1,8 km² tot piepklein, 53m². In een aantal gevallen is er sprake van een enclave binnen een enclave en in één geval zelfs van een contra-contra enclave: binnen een stuk land in Bangladesh ligt land dat aan India behoort, maar daar binnen is weer een gebied dat tot Bangladesh behoort en daar binnen … volgt u het nog?

Hoe dat zo gekomen is, is onduidelijk. Eén verhaal vertelt dat het allemaal de schuld is van een dronken Engelse bestuurder, die maar wat lijntjes en kringeltjes trok op de kaart, een ander verhaal vertelt over twee vorsten in een ver verleden, de maharadja van Cooch Bahar en de nawab van Rangpur van die regelmatig een bordspel speelden en bij elke verloren of gewonnen zet een stuk land aan elkaar overdroegen. Toen alles nog Britsch-Indië was, vormden deze vreemde situatie geen probleem, maar bij de scheiding tussen India en (Oost)Pakistan werden grenzen opeens erg belangrijk. Ook nu nog gaat de grens tussen India en Bangladesh regelmatig dicht en de bewoners van de enclaves zitten dan letterlijk opgesloten. Maar ook zaken als het verkrijgen van een identiteitskaart, het innen van belasting en het verkopen van een stukje land leveren tal van problemen op.

India en Bangladesh zijn ook al tientallen jaren bezig om de grens recht te trekken, om stukken land uit te wisselen, maar telkens als er een akkoord aan zit te komen, spelen lokale belangen weer op en wordt een compromis uitgesteld.

Meer over grenzen: Waar ligt de grens en waarom juist daar? http://wp.me/p1MauM-ZA, enclaves en exclaves  Landjepik na ’45 http://wp.me/p1MauM-Jw, De grenzen van de provincie Limburg http://wp.me/p1MauM-Gt
Over enclaves en exclaves: http://wp.me/p1MauM-mT

Aardig is ook de site De 9 gekste enclaves ter wereld: http://mens-en-samenleving.infonu.nl/internationaal/113476-de-9-gekste-enclaves-ter-wereld.html