schrijven = je in het zweet werken

Voor mij was het geen nieuws, de uitkomst van het onderzoek van Anouk van Eerden en Mik van Es van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij noteerden in een schrijfopdracht van 500 woorden gemiddeld 81 fouten onder de Hbo-studenten en 42 bij de universitaire studenten. Het waren niet alleen spelfouten maar vooral verkeerd gebruikte woorden, zinnen die ontspoorden, verkeerde alinea-indeling en veel interpunctiefouten.

Ik gaf ruim twintig jaar les op een Hbo-opleiding Communicatie. Ik heb de illusie dat mijn studenten minder fouten maakten, maar dat ze moeite hadden met het goed op papier krijgen van hun gedachten is een feit. Studenten gaven te weinig aandacht aan zo’n opdracht, ze kregen te weinig oefening en vaak hadden ze een gemis aan basale kennis (waar zet je ook alweer een komma en waar niet; wanneer begin je een nieuwe alinea?)

Twintig jaar geleden heb ik op mijn Hbo-opleiding gepleit om meer aandacht aan het schrijfproces te besteden. Ik was geïnspireerd door een Amerikaans programma writing across the curriculum dat op verschillende universiteiten met succes werd toegepast. Studenten oefenen dan vanaf dag een in het structureren van hun tekst, het zorgvuldig formuleren en vooral ook in het nakijken van hun eigen teksten voordat ze deze mailen naar hun docent. Belangrijke teksten moeten eerst door een andere student worden beoordeeld voordat de tekst ‘af’ is. Dat levert al snel zeer goede resultaten op.

Alle docenten van alle vakken beoordelen opdrachten binnen zo’n programma niet alleen op inhoud maar ook op taal, zodat studenten doordrongen worden van de plicht zich goed uit te drukken. Dat houdt in dat de collega-docenten ook geschoold moeten worden in het beoordelen van teksten, ook als dat helemaal hun vak niet is. Dat was voor het management de reden om af te zien van mijn initiatief, het zou weerstand oproepen bij de collega’s. De docenten die ik sprak waren er helemaal niet op tegen – integendeel, zij ergerden zich vaak aan de slechte teksten die ze onder ogen kregen en niet móchten beoordelen op taal . Jammer, een gemiste kans en ik heb misschien ook niet lang genoeg volgehouden, er waren weer andere zaken die mijn aandacht vroegen.

Goed schrijven vereist in de eerste plaats goed denken. Weten wat je hebt te vertellen en welke structuur geschikt is voor je tekst. Vervolgens moet je je realiseren voor wie je de tekst schrijft, met welk doel. Dan ga je aan het werk waarbij je steeds doel en doelgroep voor ogen moet houden. Als de tekst klaar is ga je hem zelf goed nakijken: staat er wel wat je te zeggen had? Wordt het doel bereikt, is de tekst aantrekkelijk voor de doelgroep? Is de opbouw duidelijk, is de titel goed gekozen? Dan ga je zin voor zin na of de formulering klopt. Tenslotte maak je nog een ronde door de tekst en let je alleen op de spelling en de interpunctie. Bij twijfel zoek je op hoe het ook alweer moet.

Ja, dat kost tijd en inspanning, maar je mag je toch wel eens in het zweet werken voor een studie op niveau? Als je op deze manier aandacht geeft aan schrijfopdrachten helpt dat helpt bij het ordenen van gedachten en helpt je ook bij het leren leren.

Meer over Writing Across the Curriculum http://taalunieversum.org/onderwijs/conferentie_het_schoolvak_nederlands/bundels/15/227/