“En zij stonden op voor het aangezicht van Mozes, mitsgaders tweehonderd en vijftig mannen uit de kinderen Israëls, oversten der vergadering, de geroepenen der samenkomst, mannen van naam.”

Het was een oefening waar ik mijn studenten een hele les mee kon bezighouden:

Maak de zin af:

Oscar komt later want …
Oscar komt later hoewel …
Oscar komt later tenzij …
Oscar komt later of …
Oscar komt later mits …
Oscar komt later niettegenstaande …
Oscar komt later doordat …
Oscar komt later en …
Oscar komt later omdat …
Oscar komt later, desalniettemin …
Oscar komt later, toch …
Oscar komt later aangezien …
Oscar komt later ofschoon …
enz.

Vooral mits en tenzij waren lastig, zeer formele voegwoorden die alleen nog maar in de schrijftaal worden gebruikt. Gisteren lag ik te piekeren: hoe zat het ook alweer?
En mitsgaders, bestaat dat eigenlijk wel? En vermits, heeft dat dezelfde betekenis als mits? Ik kwam er niet goed uit.

Mits en tenzij worden vaak verkeerd gebruikt. Mits betekent ‘op voorwaarde dat’:
Mits het niet regent gaan we op de fiets.

Tenzij betekent zoiets als ‘behalve als’: We gaan op de fiets, tenzij het regent.

Het mooie woord ‘vermits’ (vooral in Vlaanderen gebruikt) betekent gewoon ‘omdat’, geeft een reden aan en heeft dus geen relatie met ‘mits’.
‘Vermits hij zijn examen niet heeft gehaald zal Johan verstek laten gaan.’

Mitsgaders is een heel oud woord en betekent ‘en ook’ ‘als ook’ een nevenschikkend voegwoord. Veel in de Statenvertaling van de Bijbel gebruikt, waarschijnlijk is het daardoor bij mij blijven hangen:

“En zij stonden op voor het aangezicht van Mozes, mitsgaders tweehonderd en vijftig mannen uit de kinderen Israëls, oversten der vergadering, de geroepenen der samenkomst, mannen van naam.” (Statenvertaling Numeri 16:2)

Er sloten zich nog 250 andere mannen bij hen aan. Het waren allemaal leiders van het volk, belangrijke mannen. Met z’n allen gingen ze naar Mozes en Aäron. (Bijbel voor jongeren, nieuwe vertaling).