Noordermarkt jaren zeventig

‘Hé Willem’, klinkt het vanachter de tafel in de laatste kraam. Het is maandagochtend, marktdag op de Noordermarkt. Het regent zachtjes aan een stuk door, er zijn wat in plastic gehulde toeristen, verder is het er erg stil. Op de tafel liggen fotoboeken en verschillende boeken over Amsterdam. Achter de tafel staat een magere man, ouderwetse bril, lange jas. Er is iets bekends aan hem maar ik ben niet zo goed in gezichten en kan hem niet thuis brengen. Hulpeloos kijk ik hem aan. ‘Jij bent het toch, Willem, van de Keizersgracht?’ ‘Ja’, zeg ik ‘maar jou herken ik niet, je moet me even helpen.’ ‘Jason, weet je nog. Ik zat bij jou toen ik Nederlands studeerde, god hoe lang is dat geleden?’

Bij de naam Jason gaat bij mij een lichtje branden. Ook toen een lange, magere jongen met een donkere bril. Een eigenaardige jongen. Het was in het tweede jaar, we hadden een hechte groep met wie we veel in het café zaten, vaak in het Gebed zonder eind bij de Grimburgwal. Jason kwam toen altijd graag naast me zitten en vertelde me warrige verhalen over een Ierse grootmoeder. Voor of na een van de colleges op de Herengracht liep ik met hem naar de Atheneum boekhandel op het Spui, toen pas nieuw. Via nauwe trapjes en gangetjes kwamen we bij de afdeling Nederlandse literatuur en Taalkunde. Daar stond veel wat onze interesse had, we bekeken alles aandachtig. Ik had maar een beperkt budget en kon me niet veel permitteren. Ik kocht een essaybundel van W.F. Hermans. Jason had ook iets uitgezocht maar zette het boek weer terug toen ik naar de kassa liep. Buiten opende hij zijn tas en liet me trots wel drie boeken zien. Dure boeken die hij niet had afgerekend. Ik was verontwaardigd en ook jaloers op zijn brutaliteit. ‘Dat doe ik heel vaak. Weet je, het is zo gemakkelijk. Ze letten helemaal niet op. Ik heb thuis een kast vol’. Ik wist niet goed hoe ik daarop moest reageren, het liefst zou ik het helemaal niet willen weten.
Kort daarop ging ik een keer mee met Jason naar zijn kamer in de Willibrordusstraat in De Pijp. Hij bewoonde daar een koude zolder met een piepklein keukentje. We dronken kruidenthee en ik bewonderde zijn zelf in elkaar getimmerde boekenkast. Ook op de grond lagen stapels nieuwe boeken. Allemaal nieuwe uitgaven, veel Nederlandse en Engelse literatuur, maar ook veel historische boeken, atlassen en monografieën. ‘Wat moet je daar allemaal mee?’, vroeg ik. ‘Oh, goed voor de handel’, zei Jason. En hij vertelde dat hij zaterdags werkte in een antiquariaat in de Nieuwmarktbuurt. Hij verkocht wekelijks een hele stapel boeken aan de eigenaar die ze dan in zijn winkel weer doorverkocht.
‘Ik hou enorm van boeken en het is mooi als je er ook nog wat aan kunt verdienen’, zei Jason en hij lachte er bij. Allemaal gestolen, dacht ik, maar ik durfde het niet te zeggen. Jason liet me foto’s zien van het huis van zijn familie in Ierland en hij vertelde me dat hij daar in de zomer weer naar toe zou gaan. Had ik zin om mee te gaan? Ik voelde me onprettig bij Jason en wist niet hoe gauw ik weg moest komen.
Na het tweede jaar zagen we hem nooit meer op de Universiteit. Ik kwam hem nog wel eens tegen in de stad, dan ontweek hij mij en ik hem.

Aandachtig bekeek ik de boeken in de kraam. Allemaal mooie nieuwe uitgaven. Waar zou hij die gestolen hebben, dacht ik. ‘Hoi’, zei ik toen, ‘alles goed met jou?’

Zie ook: Maandagochtend Noordermarkt 1976 http://wp.me/p1MauM-pL Jaren zeventig studeren aan de UvA vrijheid blijheid http://wp.me/p1MauM-fc