“Ben er maar blij mee”, zei de moeder tegen het jongetje dat wat beteuterd naar zijn nieuwe sneakers keek. Waren ze niet mooi genoeg? Maar het was niet de inhoud van de boodschap die bij mij bleef hangen, maar de vorm. Er klopte iets niet aan dat zinnetje, maar wat?

De moeder gebruikte de gebiedendewijs van het werkwoord zijn, de vorm die past bij de ik-vorm en meestal gaat dat goed: ik kom – kom maar op! ik ga – ga met ons mee! ik  bedenk – bedenk eens iets leuks! Ik ben – ben er maar blij mee. Hé, daar gaat het mis, het onregelmatige werkwoord ‘zijn’ is ook in de gebiedende wijs onregelmatig, het moet zijn: wees er maar blij mee. Daar komt de vorm met de w om de hoek kijken, de w die ook zit in de verleden tijd van het werkwoord zijn: ik was, wij waren.

Sterke werkwoorden verliezen in de loop der tijd nog wel eens de oude vorm, de taalgebruiker verkiest de vorm die het meest logisch lijkt. Uit gemakzucht of onwetendheid? Ik vermoed dat de moeder van het jochie geen moment heeft nagedacht over de vorm waarin ze het werkwoord ‘zijn’ zou gieten toen ze bovenstaande zin uitsprak. Haar taalgevoel gaf haar in dat de gebiedendewijs doorgaans wordt gevormd door de ik-vorm van het werkwoord te gebruiken en dat deed ze dus. Ze is niet de enige. Wie goed oplet zal horen dar ‘wees’ steeds vaker vervangen wordt door ‘ben’. U bent dan getuige van een taalverandering. Maar zoals alle veranderingen gaat het langzaam. Het zal nog wel even duren voordat katholieken bidden: “Ben gegroet Maria …”

De wezen klinken ook door in een uitspraak als “ik ben even wezen kijken”. Soms twijfel ik ook, in een zin als “het zal je kind maar wezen” (vrij naar Adèle Bloemendaal) zou je ook kunnen zeggen: het zal je kind maar zijn. Hier komt het oude werkwoord wezen om de hoek kijken dat ouder is dan zijn en deels daarmee samenging. Vandaar de oude vormen als ‘wees’, ‘was’ en ‘waren’. Heel langzaam verdwijnen dus de wezen uit de taal.

Zie ook: De boot vaarde helemaal achteraan – het gedoe met de sterke werkwoorden https://wllmkalb.wordpress.com/2013/08/05/die-boot-vaarde-helemaal-achteraan-het-gedoe-met-sterke-werkwoorden/