Toen in de jaren negentig het internet opkwam en onze studenten van de opleiding communicatie ontdekten dat het met copy/paste heel makkelijk was om lastige stukken te schrijven, moesten we het wel hebben over plagiaat. Tot dat moment kwam dat slechts ter sprake in een college ethiek, als iets puur theoretisch, dat gebeurde maar zo weinig.

Maar ik had mijn studenten al snel door. Vaak waren hun stukken gewoon te goed. Dan werd ik wantrouwend en ging al googelend op onderzoek uit en ontdekte ik dat ze hele stukken hadden overgenomen, zonder bronvermelding. We bespraken dan uitvoerig hoe je om moest gaan met bronnen. Wat je wel en niet mocht citeren, hoe je citaten moest aangeven. Schrijfonderwijs werd in de tijd van internet heel anders dan daarvoor.
Er zal vast wel eens een plagiaatje tussen door zijn geglipt maar ik had de illusie dat ik er een goed oog voor had. Collega’s vroegen mij om raad, in de syllabi kwamen waarschuwende stukjes te staan.

Maar ondanks al de tijd die we er aan besteedde gebeurde het nog steeds. Studenten die teksten inleverden met hun naam eronder, maar die bij goed doorvlooein bleken te bestaan uit geleende teksten. ‘Tijdnood’, was vaak het excuus. Een preek volgde: plagiaat is strafbaar (ik heb nooit uitgezocht hoe dat precies zit, maar de term ‘strafbaar’ maakte wel indruk).

Rond de millenniumwisseling had ik een aardige student die thuis verschillende problemen had. Solange* was de adoptiefdochter van aardige mensen uit Watergraafsmeer, ze vertelde me wel eens dat ze erg bezig was met haar afkomst, dat hield haar af van het werk voor de opleiding. De minor die ik had gegeven zou ze niet halen, ze had gewoon te weinig werk ingeleverd. In tranen vroeg ze om nog één kans, ze zou anders in grote problemen komen. Dat deed ik dus, ik gaf haar een schrijfopdracht, een stelling waar ze een artikel over moest schrijven van 400 woorden.

Solange leverde het uitgeprinte werk in, net voor de deadline. Ik stopte het in mijn tas en bekeek het pas een paar dagen later. Ook hier viel me direct op dat het eigenlijk te goed was. Vloeiende zinnen, foutloos gespeld, zo schreven destijds mijn studenten niet. Een kleine check op google leerde me al snel dat een groot deel van het stuk een paar jaar eerder was verschenen in Trouw, hier en daar had ze wat aangepast. Ik was boos en teleurgesteld. Ik schreef een kort mailtje met de mededeling dat ik geen cijfer kon geven, zonder verder uitleg en een uitnodiging voor een afspraak op mijn kamer. Een paar dagen kwam ze met haar moeder. Ik legde uit waarom ik geen beoordeling kon geven en legde haar tekst naast de oorspronkelijke tekst. Grote verslagenheid, tranen, boosheid ook. Ook hier weer was het ‘tijdgebrek’ de schuldige en het gevoel onder druk te zijn gezet. Eigenlijk was het mijn schuld.
Uiteindelijk heet ze de opleiding, zij het met wat vertraging, toch afgemaakt.

We hebben dit geval van plagiaat niet naar buiten gebracht, haar naam werd niet genoemd in de krant, niet op internet. Ik kan wel meevoelen met de ambitieuze stagiair van de Volkskrant die zo graag mooie stukken wilde schrijven en in zijn enthousiasme veel te ver ging. Maar de krant had ook beter moeten opletten en het niet zo ver moeten laten komen. En waarom zijn naam gepubliceerd moest worden is me nog steeds niet duidelijk.

* Solange heette in werkelijkheid anders en ze kwam zelfs niet uit de Watergraafsmeer maar uit een ander deel van Amsterdam.