Enkele opmerkelijke passages uit De Amerikaanse prinses de alom geprezen biografie van Allene Tew, geschreven door Annejet van der Zijl. Dinsdag besprak ik tijdens de altijd zeer aangename bijeenkomsten dit boek met de leesgroep ‘Een hoofdstuk apart’ uit Hilversum.

De grote pronkpaleizen van de nieuwe rijken, nog maar kortgeleden gebouwd voor de eeuwigheid, vielen de een na de ander ten prooi aan de sloperskogel. Daarbij belandden in de meeste gevallen ook de uit Europa weggekochte interieurs van onschatbare kunsthistorische waarde in de container. In antwoord op de vraag of die tenminste niet bewaard konden worden vatte een sloper de sfeer van New York in deze dagen goed samen: ‘Ik doe niet in tweedehands spullen.’ (New York 1903, p. 70)

Nooit zou Allene in haar latere levens, toen ze al van naam, van continent, van haarkleur en zelfs van geboortejaar veranderd was, praten over haar kinderen. (…) Uitweiden over het verdriet of gemis, over de dromen die ze voor en met Greta en Teddy had gehad deed ze niet. Sterker nog, de meeste mensen met wie ze in de latere jaren omging wisten niet eens dat ze ooit een eigen gezin had gehad. Kennelijk was Allene als kind van de negentiende eeuw gewoon niet zo besmet met het moderne idee dat verdriet iets is wat, bij voorkeur met veel praten, verwerkt of zelfs geheeld kan worden. Voor victorianen was het noodlot simpelweg iets om te dragen, en dat deed ze, zonder klagen. (p. 117)

Het nieuwe huis op de zuidwestelijke hoek van Park Avenue en 69th Street had vijf verdiepingen, tien master bedrooms, veertien bediendenkamers, twee liften en een inpandige garage. (p. 127)

Ze kwam nu eenmaal uit een geslacht van stoere mensen die weinig tijd en geduld hadden voor zelfmedelijden en zwakte. En ze was bovenal Amerikaans. En als er iets Amerikaans was, dan was het wel het idee dat er altijd wel ergens een nieuw begin te vinden moest zijn. (p. 132)

Tijdens haar verloving met prins Reuss dineerde ze eens bij Wilhelm II in Doorn, toen de keizer bepaald niet zachtjes vroeg: ‘Wat kan een Reuss-prins in godsnaam hebben aan een huwelijk met een Amerikaanse?’ Allene antwoordde net hoorbaar genoeg: ‘Sir, zijn boterham.’ (p. 142)

De Duitse Hochadel mocht dan wel zo goed als al zijn macht en geld verloren zijn, aan arrogantie en standsbewustzijn had die nog niets ingeboet. Algemeen werd het feit dat een van hen zich door omstandigheden gedwongen had gezien zó ver onder zijn stand te trouwen, ervaren als een grove belediging. (p. 145)

Maar niet voor niets luidde Allenes motto ‘courage all the time’ – altijd moed houden. En als er iets was waar ze zich gaande weg een ware expert in kon noemen, dan was het wel in haar verlies nemen. (p. 160)

Algeheel werd het probleem geweten aan het gebrek aan uiterlijke charmes van de kroonprinses. Maar op de achtergrond speelde ook, en misschien wel meer, Wilhelmina’s afschrikwekkende reputatie in aristocratische kring. De oude koningin stond te boek als provinciaals, humorloos en buitengewoon zuinig. Huwbare Europese prinsen vertelden elkaar huiverend hoe de sjoelbak aan het Haagse hof gold als het summum van frivoliteit. (p. 174)

En zo ging Allene de Nederlandse geschiedenis in als Bernhards ietwat mysterieuze Amerikaanse tante van wie weinig meer bekend was dan dat ze een aantal welgestelde echtgenoten had versleten en als gevolg daarvan steenrijk was. (p. 180)

Georganiseerd als ze was had ze voor ieder huis, van de Rue Barbet-en-Jouy tot aan Park Avenue en Beechwood eigen briefpapier laten maken. (p. 192)

Vaak hoor je over mensen met een gelukkig jeugd, zelden over iemand met een gelukkige ouderdom. En toch had Allene die, vooral in de jaren na haar vijfenzeventigste – officieus haar eenenzeventigste, want van de vier jaren die ze van haar leeftijd had afgehaald zou ze nooit meer afstand doen. (p/ 197)

‘Het is echt ontzettend stom om wraakgevoelens jegens anderen te hebben. Ik doe het niet, het zou mij meer pijn doen dan die ander. Ik kan me dagelijks door mensen beledigd voelen maar persoonlijk vind ik het dom om niet gewoon vriendelijk over iedereen te denken. Wees tolerant’ (Brief aan Heiner, haar stiefzoon p. 206)

Aan de voet van haar tombe zouden de volgende woorden worden gebeiteld: ‘Weduwe van Anson Wood Burchard’. Want dat had Allene altijd wel geweten: hadden haar eerste twee echtgenoten haar vooral om haar uiterlijk getrouwd, en de laatste twee vooral om haar geld, de middelste was uiteindelijk de enige geweest die werkelijk om haarzelf van haar had gehouden. (p. 230)