Tijdens mijn tocht langs de vele stegen rond de Nieuwendijk kwam ik ook in de Oude Braak, niet eens een steeg maar een inham, zoals de naam al aangeeft een overblijfsel uit de tijd dat hier het water van het Buiten IJ hier buiten zijn oevers brak..
Op oude foto’s is te zien dat hier in de jaren vijftig nog tal van bedrijfjes zaten, enkele opschriften herinneren daar nog aan, zo was er de firma Hekma en de Mol, en de Firma Willem R.C. Hol, met daarbij nog vermeld de oude Amsterdamse telefoonnummers.
Het dubbele pakhuis van nummer 25 is verbouwd in keurige appartementen die voor schandalig veel geld worden verhuurd aan expats. Rechts staat de Keizerskroon, links heeft, als je goed kijkt tussen de geraniums het opschrift ‘De Weedaschton’. Kijk je nog veel hoger dan zie je inderdaad onder de hijsbalk een ton, kennelijk bedoeld voor weedasch. Geen idee wat dat dan wel niet is.

Maar het internet is geduldig en al snel blijkt dat we hier te maken hebben met een grondstof die voor de ingreep van de chemische industrie werd gebruikt voor het kleuren en bleken van stoffen.

“De aard van de loog, die men hier in Holland het vroegst heeft gebruikt, is niet zeker vast te stellen. Weedasch en potasch komen in vroege tollijsten voor, doch kunnen voor wollen lakenen gebruikt zijn. Nergens vindt men aanwijzing, dat hier te lande bij het bleeken andere loog gebruikt is dan uit plantaardige asch bereid en wel uitsluitend uit houtasch, gecalcineerd tot potasch of met “okras”, d.i. uitgeloogde houtasch gebrand tot weedasch.” (De Haarlemmer Bleekerijen, mevr. S.C. Regtdoorzee Greup-Roldanus, www.irenemaas.nl)

Weedasch kom ik verder weinig tegen. Aan de Brouwersgracht heeft in de 18^e eeuw ook een pakhuis gestaan dat de naam Weedaschton droeg, om precies te zijn ‘In een akte van 6 maart 1793 is sprake van het pand ‘Marcausche Weedasch Ton’, voorheen ‘Pruissen Bos’. Waar dat ‘Marcause’ naar verwijst heb ik niet kunnen achterhalen.

Johan Boskamp en Lex Goudsmit in de musicalversie van Potasch en Perlemoer

Veel oudere mensen kennen vast het woord ‘potasch’ nog wel. Nog steeds wordt de klucht ‘Potasch en Perlemoer’ opgevoerd die gaat over twee Joodse ondernemers ‘eeuwig kibbelend maar met een gouden hart’.

Potas is een kaliumcarbonaat, een scheikundige verbinding die onder meer werd gebruikt om schoon te maken, als beitsmiddel, als huismiddeltje tegen een zwerende vinger, veelgebruikt werd ‘Pruissische potasch’. Oorspronkelijk gemaakt van plantaardige as, bewaard in potten.