De roddelbladen bij ons stonden vol over affaires van prins Bernhard en zijn buitenechtelijke dochters en al veel eerder werd er flink geroddeld over het liefdesleven van bijvoorbeeld koning Willem II en prins Hendrik. Tot echt grote schandalen is het nooit gekomen. In hoge adellijke kringen hield men de vuile was binnenshuis, naar buiten toe werd gedaan alsof er niets aan de hand was. Het betrof keurige families die op zondag braaf ter kerke gingen. Zo ook de Pruisische Hohenzollerns,. Zij genoten in Europa enorm veel aanzien en leverden tal van bruiden voor prinsen, aartshertogen, groothertogen, markiezen en graven in heel Europa.

Onlangs kreeg ik een boek in handen dat een geheel ander licht wierp op het voorname hofleven in Berlijn. De preutse keizer Wilhelm II blijkt helemaal niet zo preuts te zijn geweest. In de jaren negentig van de 19^eeeuw vonden in jachtslot Grunewald seksfeesten plaats die leidden tot een groot schandaal dat bekend is geworden onder de naam ‘de Affaire Kotze’.

In januari 1891 verbleef na een aangename sledetocht een gezelschap van vijftien dames en heren in de salons van het barokkasteeltje Grunewald. Ze dronken wat, ze aten wat en al gauw gingen enkelen van hen over tot seksuele handelingen. De dames namen veelal het initiatief, in een zijkamer waren er ook heren die het met elkaar deden. Onder de aanwezigen waren directe familieleden van de keizer, onder wie zijn zuster Charlotte en ook een zwager van de keizer, hertog Ernst Günther von Schleswig-Holstein die vanwege zijn losbandige imago de bijnaam ‘hertog Rammelaar’ droeg. Er is sprake van meerdere van dergelijke seksfeesten die plaatsvonden tot 1896.
Dat zou allemaal binnenskamers zijn gebleven als niet een van de aanwezigen ertoe was overgegaan om dat wat zich had afgespeeld in de keizerlijke salons op smakelijke wijze op te schrijven. De tweehonderd brieven bevatten beledigingen en beschuldigingen. Ze waren voorzien waren van pornografische foto’s – die je overal in. Berlijn kon kopen – en van gedetailleerde tekeningen. Ze werden anoniem verstuurd naar de deelnemers van de feestelijkheden.

“In de hele stad is bekend dat uw schoonzus aanpapt met verschillende prinsen en pas gerust gesteld is als het tot geslachtsgemeenschap is gekomen. Het is onbegrijpelijk dat iemand die zich doorgaans zo preuts voordoet zich zo woest gedraagt en zonder schroom iedere prins die ze tegenkomt om de hals valt. Dat hebben de heren mij zelf verteld. Ze tilt zonder pardon haar rokken op, ze is werkelijke verschrikkelijk die manzieke vrouw.”

Historicus Wolfgang Wippermann heeft hierover nu een boek geschreven Skandal im Jagdschloss Grunewald, een degelijke studie voorzien van een uitvoerige literatuurlijst en een notenapparaat. Helaas zijn de verhalen over het schandaal verpakt in een saai betoog over de rol van mannelijkheid en eer in de Duitse geschiedenis, waardoor het geheel nogal langdradig is.

Omdat er zoveel brieven werden geschreven werd er ook veel over de bijeenkomsten in het jachtslot gesproken. Wie zat er achter de smerige brieven? Tegen wie waren ze vooral gericht?  Via de bedienden kwamen de geruchten ook naar buiten, er werd gefluisterd en gewezen. Het aanzien en de reputatie van de keizerlijke familie stond op het spel, de positie van belangrijke adellijke families stond onder druk. Het schandaal werd al snel een politiek schandaal en het hof wilde dat de schuldige bestraft zou worden. Maar wie was de auteur van de schandalige  brieven?

Al snel werd gewezen in de richting van de ceremoniemeester van het keizerlijk hof Hans Louis Karl Leberecht von Kotze. Hij maakte vaak dubieuze opmerkingen, droeg altijd van die opvallende dassen, hij werd een dandy, en een fat genoemd, hij had een opvallende vrouwelijk loopje. Von Kotze werd in de gaten gehouden door de geheime politie. Men vond op zijn bureau een vloeiblad waarop de afdruk van een brief te zien was die grote overeenkomst vertoonde met het handschrift waarin de gewraakte brieven waren geschreven. Von Kotze werd gearresteerd en verhoord maar hij ontkende alles. Hij werd beschuldigd van belediging van de keizer en voorlopig vastgezet.

Alle deelnemers aan de ‘swingerclub’ haalden opgelucht adem, maar tot hun verbazing kwamen er opnieuw brieven binnen, met meer details, geschreven dor iemand die op deze avonden in het jachtslot aanwezig moest zijn geweest. De keizer kon niet anders dan Von Kotze vrijlaten. Deze wilde genoegdoening en eiste van twee vooraanstaande belagers  eerherstel, Dat weigerde deze en Von Kotze daagde hen uit voor een duel, want zo regelde je in het oude keizerrijk ere-zaken. De eerste keer raakte Von Kotze gewond maar de tweede keer eindigde het duel met de dood van baron Karl Enst von Schrader. De ceremoniemester raakt zijn functie kwijt en werd veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. De keizer verleende hem na enkele maanden gratie. Von Kotze verdween naar zijn buitenhuis in het Reuzengebergte. Zijn huwelijk en zijn carrière waren kapot, hij werd een verbitterde oude man.

Als mogelijke auteur van de brieven noemt Wippermann Charlotte  hertogin van Meinigen, dochter van de latere keizer Frederik III en de Britse prinses prinses Royal, dochter van koningin Victoria. Ze stond bekend als vrijgevochten en wild. Als zestienjarige wilde ze zo snel mogelijk weg uit haar strenge ouderlijke omgeving. De enige manier voor een meisje van haar stand om weg te komen was een huwelijk. Ze verloofde zich met de wat schuchtere erfprins Bernhard van Saksen-Meiningen.

Dat een vrouw de schandalige brieven zou hebben geschreven werd al eerder geopperd. Vooral de zeer nauwkeurige beschrijving van de vrouwelijke geslachtsdelen zou daarop kunnen wijzen. Bekend was ook dat Charlotte een gruwelijke hekel had aan de gravin van Hohenau die ook aan deze feesten deelnam. Zij was van huis uit een freule Von der Decke, en hoorde volgens sommigen helemaal niet thuis in de kringen van de ‘hochadel’. Haar man, graaf van Hohenau was voortgekomen uit een morganatisch huwelijk van prins Albrecht van Pruisen Sr. en deze had daardoor al een mindere positie aan het hof. Er werd geroddel, gepest en neergekeken op vrouwen die op die manier ‘omhoogtrouwden’. Het zou heel goed kunnen dat een dergelijk standsverschil aan de basis lag van de Affaire Kotze.