Ooit stond hij ook bij mij in de kast, de Spectrun Gezinsatlas. Een prachtuitgave met een blauwe, harde kaft uit 1974. Een oerdegelijk werk, nog van ver van voor de tijd van Google Maps. Lang geleden heb ik hem weggegeven, nu bezit ik nog een degelijk Bosatlas, maar meestal gebruik ik internet om iets op te zoeken. Net als de encyclopedie heeft de atlas zijn best tijd gehad. Ze staan bij bosjes te koop voor nog geen 20 euro op marktplaats.nl. Alleen de echte liefhebbers blijven over.

Dat begrip ‘gezinsatlas’ hield me vandaag bezig. Hoezo een atlas voor het gezin? Stonden er ook leuke grafiekjes in die interessant waren voor moeder de vrouw, was er speciaal aandacht voor de kinderen in verre werelddelen? Was het de bedoeling dat het hele  gezin, gezellig  onder de lamp aan de eettafel zich in de atlas verdiepte? Welnee, het was een eenvoudige marketingtruc: koop deze atlas vooral, want het is zo goed voor u en  de kinderen! “De Spectrum Gezinsatlas is een onuitputtelijke bron voor iedereen die leest, kijkt, studeert en geïnformeerd wil zijn.”

Behalve de Spectrum Gezinsatlas was in het begin jaren zeventig er ook een Gezinsatlas van Winkler Prins en een veel goedkopere Vara Gezinsatlas, met medewerking van oude coryfeeën uit het socialistische nest als Andre Kloos en Karel Roskam, Paul van ’t Veer.

Niemand zou het nu nog in z’n hoofd halen om een gezinscomputer op de markt te brengen. De jaren tachtig brachten de individualisering; het gezin had in de marketingcommunicatie afgedaan als doelgroep. Er verschenen atlassen voor jonge kinderen, voor middelbare scholieren en voor studenten.

Leuk nostalgisch spelletje: leg de atlas op tafel samen met wat pelpinda’s en een glaasje sherry en knobbel met het hele gezin uit hoe je per binnenvaartschip van Antwerpen naar Groningen komt.