Amsterdam, Haarlem en Gouda kennen in het stadshart alle drie een Stoofsteeg. Dat kan geen toeval zijn. Waar verwijst die naam toch naar?

Een stoof is een bekend gebruiksvoorwerp, in veel antiekzaakjes nog verkrijgbaar. Je zette er een test in met hete kooltjes om je voeten warm te houden. Maar waarom zou je er een steeg naar zo’n stoof noemen? Waren daar meer stoven dan elders, werden daar stoven gemaakt?

De dichter Chretien Breukers kent de Stoofsteeg op de Amsterdamse Wallen heel goed. Een van zijn bundels heet ‘Stoofsteeg en andere gedichten’ en in die bundel roemt hij ‘het rode vlees achter het glas’ dat hem doet denken aan ‘de gepeperde stoofschotels’ van zijn moeder.
Nog altijd zitten er vrouwen achter de ramen van de Stoofsteeg, maar of die naam verwijst naar de stoofschotels van hun moeders?

De Stadsatlas van Amsterdam biedt gelukkig uitkomst. Al in 1464 werd de steeg genoemd in de stukken en wel als Stovesteeg. Een stove was een eenkamerwoning, het woord stove is verwant aan het Duitse woord Stube. In de steeg woonden veel armlastige lieden in kleine huisjes, in stoven. Vandaar.

Maar in Haarlem leggen ze de naam weer net even anders uit. Volgens het Haarlems stratenboek betekende stoof in de Middeleeuwen een lokaal waar armen zich konden warmen, maar ook kon het woord verwijzen naar een bordeel. www.etymologiebank.nl geeft deze laatste betekenis echter niet, wel: ‘verwarmbaar vertrek, badvertrek met kachel’.

Stadsatlas Amsterdam, Stadskaarten en Straatnamen verklaard.  Martha Bakker red. ISBN 9789074891196.

G.H. Kurtz en J.J. Temminck: De straat waarin wij wonen. Alle Haarlemse straatnamen verklaard. Schuyt. ISBN 9789060974549.