Afscheid nemen: het heintjedavidseffect

Jopie Heesters was al over de 100 toen hij nog op het toneel werd gehesen en zijn oude succesnummers met een nog verrassend heldere stem over het voetlicht bracht.

Nana Mouskouri (1934) begint drie jaar na haar officiële afscheidstournee opnieuw aan een serie concerten in Duitsland: 50 Jahre Weisse Rosen aus Athen. Tijdens een optreden bij Paul de Leeuw bleek pijnlijk dat ze dat beter niet had kunnen doen.
Jard van Nes (1948) kondigede tot ieders verrassing in 2001 haar afscheid aan, ze wilde niet wachten tot alles minder zou worden. Ze legt zich sindsdien toe op het begeleiden van jonge  zangers.

Peter Schreier (1934) nam pas afscheid in 2005; al zeventigjarige wist de befaamde tenor zijn publiek nog te boeien, de tand des tijds leek geen vat te krijgen op zijn vertolkingen. Het is niet alleen de stem die bepalend is voor een succesvol optreden. Het is ook de vraag of je als zanger je publiek nog kunt boeien. Heb je nog genoeg zeggingskracht, uitstraling?

Leonard Cohen

Leonard Cohen (1934) treedt nog steeds op met heel veel succes, zijn fluistersongs worden alleen maar boeiender. Maar oude rockers als Mick Jagger (1943) en Van Morrison (1945) hebben het moeilijk om tijdens de reeks nostalgieconcerten nog net zo springlevend te zijn als in hun gloriejaren en de legende levend te houden.
Voor vrouwen speciaal geldt ook dat het uiterlijk een rol gaat meespelen. Lijk je nog op de mooie jonge vrouw van destijds, of moeten pruiken, shawls, hooggesloten jurken het verval verhullen?

Joan Collins, de ster uit de televisieserie Dynasty (1933) trad deze week op in het De la Mar theater. Nou ja, het was een serie dia’s en video’s, samengesteld door haar echtgenoot Perry Gibson (1965), daarbij vertelde ze, zittend, over haar carrière en beantwoordde ze zorgvuldig geregisseerde vragen uit het publiek. Collins doet er al jaren alles aan om er niet uit te zien als iemand van 79. Maar zij hoeft niet te zingen.

Rita Reyss  (1924) wel. Nog in 2008 trad ze op tijdens het North Sea Jazzfestival. In 2010 maakte ze nog een album Young at Heart. De critici waren nog steeds lovend over haar optreden.

Zarah Leander

Soms wordt het pijnlijk. Marlène Dietrich kon tijdens haar laatste optredens bijna niet meer bewegen, zong als een robot. Zarah Leander kwam als een Heintje Davids ook nog jaren na haar afscheidstournee keer op keer terug. Ze kon nauwelijks meer zien, ze had een halve fles whisky nodig voor ze optrad, haar stem was nog dieper, maar ze kon er ‘een hangar mee vullen’, zoals Jaap Harten schreef over een van haar laatste optredens in 1976 in Hamburg.

Het is een moeilijke stap: voor goed afscheid nemen. Maar eens moet je die nemen.